7 marca 2025 roku przypada 695. rocznica nadania prawa lokacyjnego Tarnowowi przez króla Władysława Łokietka. W wyniku tego przywileju miasto otrzymało prawo do samodzielnego zarządzania, które miało ogromny wpływ na jego rozwój. Przywilej ten, nadany wojewodzie krakowskiemu Spycymirowi Leliwicie, stanowił wyraz uznania za jego zasługi na rzecz Królestwa Polskiego. Spycimir, właściciel zamku w Melsztynie, otrzymał na własność nowe ziemie, a herb Leliwa, który był jego rodowym znakiem, stał się również herbem Tarnowa, który miasto używa do dziś.
Tarnów od samego początku miał kluczowe znaczenie strategiczne. Położony na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, zyskał na znaczeniu, a nadanie mu na prawie magdeburskim praw miejskich pozwoliło na rozwój regionu i samostanowieniu. Tarnów stał się jednym z najważniejszych ośrodków prywatnych w Królestwie Polskim, a ród Spycymira, później nazwany Tarnowskimi, stopniowo umacniał swoją władzę w regionie.
Tarnów w XVI wieku: Złoty wiek pod rządami Jana Amora Tarnowskiego
Największy rozkwit Tarnów przeżywał w XVI wieku, kiedy władzę nad miastem sprawował Jan Amor Tarnowski (1488-1561). To za jego rządów zmodernizowano miasto, rozbudowano fortyfikacje, a także przebudowano zamek i katedrę. Tarnów stał się centrum administracyjnym i gospodarczym regionu. W 1547 roku cesarz Karol V nadał Janowi Tarnowskiemu dziedziczny tytuł hrabiowski, co jeszcze bardziej zwiększyło znaczenie miasta oraz rodu Tarnowskich.
Jednakże po bezpotomnej śmierci syna Jana Amora Tarnowskiego, Jana Krzysztofa Tarnów zaczął podupadać. Wewnętrzna walka wśród potomków Tarnowskich o władzę, pożary, zarazy i inne klęski spowodowały spadek znaczenia miasta w XVII wieku. Rzemiosło i handel wymierały, a ludność opuszczała miasto, przenosząc się do spokojniejszych ośrodków. Tarnów stał się cieniem samego siebie, a społeczeństwo zaczęło skupiać się głównie na uprawie ziemi.
Odbudowa miasta pod rządami Sanguszków
Przełom nastąpił w 1723 roku, kiedy to władzę nad miastem przejęli Sanguszkowie. Dzięki ich staraniom Tarnów rozpoczął proces wychodzenia z kryzysu. Za ich czasów miasto odzyskało znaczenie, a w XIX wieku rozwijało się dynamicznie, zwłaszcza po zakończeniu budowy linii kolejowej w 1856 roku, co przyczyniło się do wzrostu przemysłu i napływu nowych mieszkańców. W tym czasie Tarnów zyskał nowoczesną infrastrukturę – wprowadzono oświetlenie gazowe, a także uruchomiono pierwszą gazetę w 1881 roku o nazwie ,,Pogoń”. Na początku XX wieku miasto zostało wyposażone w system telefoniczny, a w 1911 roku uruchomiono linie tramwajowe, wodociągi i elektrownię.
Rozwój w XIX wieku: Kolej, przemysł i infrastruktura
Po zakończeniu I Wojny Światowej Tarnów ponownie stał się częścią Polski. Z czasem miasto przeżywało dalszy rozwój, a w 1927 roku zapadła decyzja o budowie Państwowych Zakładów Azotowych (obecnie Grupa Azoty). Zakłady powstały na terenach okolicznych wsi Świerczków i Dąbrówka Infułacka, które zostały włączone do granic Tarnowa i utworzyły nową dzielnicę o nazwie Mościce, na cześć prezydenta Ignacego Mościckiego, który wspierał ten projekt.
Tarnów po II wojnie światowej: Odbudowa i rozwój przemysłowy
Podczas II Wojny Światowej Tarnów, podobnie jak inne miasta Polski, stał się miejscem tragedii. 14 czerwca 1940 roku z Tarnowa wyruszył pierwszy transport więźniów do niemieckiego obozu Koncentracyjnego Auschwitz w Oświęcimiu. W 1945 roku miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną, a po wojnie zaczęło odbudowywać się gospodarczo i przemysłowo. Powstały nowe zakłady pracy, takie jak FSE ,,Tamel”, Huta Szkła Gospodarczego i Fabryka Maszyn Pralniczych ,,Pralfa”.
Kamień milowy lat 70-tych: Tarnów przekracza 100 tysięcy mieszkańców
W latach 70-tych XX wieku Tarnów osiągnął ważny kamień milowy – w 1975 roku liczba mieszkańców miasta przekroczyła 100 tysięcy. Tarnów stał się jednym z głównych ośrodków przemysłowych i kulturalnych Małopolski. Do 1999 roku był stolicą województwa tarnowskiego, a po przemianach ustrojowych w 1989 roku miasto zyskało nowe możliwości rozwoju, zwłaszcza w dziedzinie szkolnictwa wyższego i prywatnego sektora gospodarki.
Tarnów w XXI wieku
Dziś Tarnów, drugie co do wielkości miasto w Małopolsce, jest ważnym ośrodkiem kulturalnym, naukowym i gospodarczym regionu. Choć miasto przeszło przez wiele trudnych okresów, dziś stanowi symbol wytrwałości i umiejętności adaptacji do zmieniających się warunków. Z okazji 695-lecia nadania prawa lokacyjnego Tarnowowi warto przypomnieć, jak ważną rolę miasto odegrało w historii Polski, nie tylko jako centrum handlowe, ale także jako ośrodek administracyjny i kulturalny.
