Od 4 do 6 października 2024 r. Tarnów stanie się miejscem spotkania naukowców i pasjonatów historii, kultury oraz tożsamości romskiej podczas XXV Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów i VI Konferencji Taborowej. Wydarzenie to, organizowane przez Muzeum Ziemi Tarnowskiej (dawniej Muzeum Okręgowe), ma szczególny charakter ze względu na dwie ważne rocznice: 80. rocznicę likwidacji Zigeunerlager w Auschwitz-Birkenau oraz 60. rocznicę akcji przymusowego osiedlania Romów.
Tabor Pamięci, zapoczątkowany w 1996 r., był początkowo wędrownym wydarzeniem, mającym na celu ożywienie pamięci o Romach poprzez rekonstrukcję ich tradycyjnego sposobu życia w taborze. Od 2019 r. formuła ta zmieniła się, a projekt przybrał charakter stacjonarny, dając miejsce na konferencje naukowe. Mimo tej zmiany nazwa Tabor Pamięci została zachowana, podkreślając, że spotkania te nadal mają być przestrzenią do wymiany myśli i refleksji na temat historii i kultury Romów.
W tym roku Konferencja Taborowa skupia się na dwóch kluczowych kwestiach: upamiętnieniu ofiar niemieckich obozów koncentracyjnych oraz na refleksji nad społecznymi skutkami przymusowego osiedlania Romów w Polsce w latach 60. Program wydarzenia obfituje w prelekcje i panele dyskusyjne, w których wezmą udział badacze z całej Europy.
Program wydarzenia
4 października rozpoczną się obrady konferencji, a poprzedzi je zwiedzanie wystawy „Romowie. Historia i kultura” w Muzeum Etnograficznym. Kluczowym punktem tego dnia będzie prezentacja książki dr hab. Emilii Kledzik, poświęconej badaniom Jerzego Ficowskiego – jednego z najbardziej znanych badaczy kultury romskiej w Polsce.
5 października, w Tarnowskim Centrum Dialogu, zaplanowane są kolejne sesje tematyczne. Uczestnicy będą mieli okazję wysłuchać wystąpień na temat historii Romów, ich roli w sztuce i kulturze oraz problemów współczesnych Romów w Polsce i Europie. Wśród prelegentów znajdą się m.in. prof. Piotr Krzyżanowski, dr Wojciech Szymański oraz dr Hubert Tubacki. Szczególne miejsce w programie zajmie dyskusja na temat wyzwań związanych z równouprawnieniem Romów, a także debaty o procesach dekolonizacyjnych w muzealnictwie.
Pamięć o ofiarach
Wydarzenia te nabierają szczególnego znaczenia w kontekście upamiętnienia Romów zamordowanych w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. w Auschwitz-Birkenau. Był to dramatyczny moment w historii narodu romskiego, który do dziś pozostaje głęboko zakorzeniony w jego zbiorowej pamięci.
6 października uczestnicy konferencji będą mieli okazję odwiedzić miejsca związane z martyrologią Romów na terenie Małopolski, m.in. w Szczurowej, gdzie odbędzie się spotkanie memorialne przy grobie masowym.
Ważny wkład w dialog międzykulturowy
Organizatorzy, na czele z Adamem Bartoszem – wieloletnim dyrektorem Muzeum Ziemi Tarnowskiej, podkreślają, że Tabor Pamięci i Konferencja Taborowa mają nie tylko edukować i upamiętniać, ale również budować mosty międzykulturowe i sprzyjać integracji społecznej.
