Browar Książąt Sanguszków, zlokalizowany w Tarnowie, powstał na początku XIX wieku. Jego założycielem był książę Eustachy Sanguszko, który w 1813 roku rozpoczął budowę nowoczesnego zakładu, a jego otwarcie nastąpiło w 1826 roku. Browar, znajdujący się u zbiegu ulic Krakowskiej i Bandrowskiego, stał się pierwszym dużym obiektem przemysłowym w mieście, doskonale skomunikowanym z głównymi szlakami oraz dworcem kolejowym, co znacznie ułatwiało zarówno zaopatrzenie, jak i dystrybucję piwa.
Od momentu swojego powstania, browar Sanguszków szybko zdobywał renomę dzięki nowoczesnemu wyposażeniu, które obejmowało maszyny parowe oraz urządzenia do wyrobu wódki, znane jako aparat do pędzenia gorzałki Pistoriusa. Na początku XX wieku produkcja browaru osiągała imponujące wyniki, z rocznym wolumenem produkcji przekraczającym 50 tysięcy hektolitrów, a tuż przed I wojną światową nawet 70 tysięcy hektolitrów. W 1907 roku mieszkańcy Tarnowa mogli nabywać lokalne piwo w ponad dwudziestu sklepach w mieście.
Browar dysponował własnym wodociągiem, co zapewniało stały dostęp do wysokiej jakości wody z Rzędziny. Po przyłączeniu Tarnowa do sieci kolejowej w połowie XIX wieku, wybudowano bocznicę prowadzącą bezpośrednio do zakładu, co znacząco poprawiło logistykę. Przed I wojną światową browar był wyposażony w dwie maszyny parowe, elektryczne silniki oraz wytwórnię sztucznego lodu. Zakład zatrudniał wówczas około stu pracowników.
Browar produkował różne gatunki piwa, w tym leżak, marcowe, eksportowe, zdrój tarnowski oraz ciemne bawarskie. Dzięki wysokiej jakości składnikom, takim jak słód, chmiel i drożdże, a także tradycyjnym recepturom, browar zdobył uznanie zarówno na rynku lokalnym, jak i w całej Galicji. W 1896 roku Browar Sanguszków odpowiadał za 17% produkcji piwa w regionie. Produkcja systematycznie rosła, osiągając pod koniec XIX wieku 30 tysięcy hektolitrów, a po modernizacji w 1908 roku – 50 tysięcy hektolitrów. W latach 30. XX wieku produkcja sięgała już 80 tysięcy hektolitrów rocznie.
Okres międzywojenny był dla browaru czasem prosperity. Zakład przetrwał również niemal całą II wojnę światową, choć funkcjonował pod okupacyjnym zarządem niemieckim. Niestety, w 1945 roku, uciekając przed Armią Czerwoną, Niemcy zlikwidowali browar, wywożąc cenne maszyny i urządzenia.
Po wojnie nastała władza ludowa, która miała inne plany wobec dawnych obiektów browaru. Na początku lat 50. XX wieku na jego miejscu powstały Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „Owintar”, które produkowały różnorodne przetwory oraz tanie wino. Niestety, browar stopniowo popadał w ruinę, a dziś jedynym pozostałym po nim elementem jest malowniczy komin, wpisany do rejestru zabytków.
Pomimo bogatej historii browaru, zachowało się niewiele pamiątek, zdjęć czy dokumentów. Po zakończeniu działalności przetwórni „Owintar” w latach 90. XX wieku, teren browaru czeka na ponowne zagospodarowanie.
Interesującym faktem jest, że książę Eustachy Sanguszko, założyciel browaru, w 1835 roku oddał miastu jeden z budynków starego browaru, który został przekształcony na szpital, istniejący do dziś jako Specjalistyczny Szpital im. E. Szczeklika. Książę Eustachy wykazał się również ogromnym zaangażowaniem społecznym, wspierając miasto w trudnych czasach epidemii tyfusu i cholery oraz klęsk żywiołowych.
Obecnie tarnowianom oprócz kominów zostały tylko ruiny i liczne niezrealizowane plany dotyczące zagospodarowania tego terenu.
Artykuł jest częścią serii #zmiloscidomiasta i powstał dzięki jednemu z naszych partnerów firmie KNC Nieruchomości.
